„Obiekt miesiąca” to cykl zapoczątkowany w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego wraz z nowym rokiem akademickim. Co miesiąc będziemy przybliżać Państwu muzealną kolekcję, wybierając eksponat lub grupę eksponatów na co dzień nie pokazywanych szerokiej publiczności. Obiekt można oglądać w Librarii Collegium Maius na podstawie zakupionego biletu na ekspozycję stałą.
We wrześniu rozpoczęliśmy nowy rok szkolny, w ubiegłym tygodniu miała miejsce uroczysta inauguracja roku akademickiego 2020/2021. Jest to dobry moment, żeby nawiązać do pomocy dydaktycznych. Do końca października podziwiać można jedne z pierwszych globusów polskojęzycznych. Wykonane zostały przez czeską firmę Jana Felkla z Pragi (później Jan Felkl i syn z Roztok k/ Pragi). Rarytasem jest globus nieba, w wersji polskojęzycznej znany tylko z jednego egzemplarza. Jest to równocześnie najstarszy znany polskojęzyczny globus nieba.
Firma działała od 1852 roku i przetrwała do 1952 roku, jednak obiekty przeznaczone na rynek polski wykonywane były do roku 1914. Po I wojnie światowej zaczęły działać już polskie wytwórnie. Należy zwrócić uwagę, że czeska firma, działająca przecież w Austro-Węgrzech produkowała obiekty przeznaczone na nieistniejący praktycznie rynek polski. Tym bardziej, że najczęściej były sprzedawane właśnie w Galicji i Lodomerii.
Firma produkowała szeroki asortyment globusów, przeważnie przeznaczonych dla potrzeb dydaktycznych. Obok tradycyjnych globusów szkolnych i uczniowskich oferowali również składane z dwóch lub czterech części, pozwalających na prezentację każdej półkuli z osobna, podświetlane lampkami olejnymi, telluria, zenitaria i planetaria. Przez długi czas firma współpracowała z Mirosławem Suchackim, autorem oryginalnej stenografii polskiej (niestety nie znalazła uznania na szerszą skalę). Dlatego polskojęzyczna terminologia jest dobrze opracowana, można również śledzić zmiany w języku polskim, jakie następowały w kolejnych dekadach. Prezentowane w Muzeum globusy pochodzą z lat 1866-1900.
Odwiedzając Muzeum warto zwrócić również uwagę na dwa inne globusy: tzw. „Złoty Globus Jagielloński” w skarbcu z ok. 1510 roku oraz tzw. Globus Bylicy z 1490 roku w Pokoju Kopernika. Są to najstarsi przedstawiciele takich globusów w Polsce, stąd doskonale prezentują się w najstarszym budynku, najstarszej uczelni w Polsce.