Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Obiekt miesiąca

Obiekt miesiąca

„Obiekt miesiąca” to cykl zapoczątkowany w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego wraz z nowym rokiem akademickim. Co miesiąc będziemy przybliżać Państwu muzealną kolekcję, wybierając eksponat lub grupę eksponatów na co dzień nie pokazywanych szerokiej publiczności. Obiekt można oglądać w Librarii Collegium Maius na podstawie zakupionego biletu na ekspozycję stałą.

We wrześniu rozpoczęliśmy nowy rok szkolny, w ubiegłym tygodniu miała miejsce uroczysta inauguracja roku akademickiego 2020/2021. Jest to dobry moment, żeby nawiązać do pomocy dydaktycznych. Do końca października podziwiać można jedne z pierwszych globusów polskojęzycznych. Wykonane zostały przez czeską firmę Jana Felkla z Pragi (później Jan Felkl i syn z Roztok k/ Pragi). Rarytasem jest globus nieba, w wersji polskojęzycznej znany tylko z jednego egzemplarza. Jest to równocześnie najstarszy znany polskojęzyczny globus nieba.

Firma działała od 1852 roku i przetrwała do 1952 roku, jednak obiekty przeznaczone na rynek polski wykonywane były do roku 1914. Po I wojnie światowej zaczęły działać już polskie wytwórnie. Należy zwrócić uwagę, że czeska firma, działająca przecież w Austro-Węgrzech produkowała obiekty przeznaczone na nieistniejący praktycznie rynek polski. Tym bardziej, że najczęściej były sprzedawane właśnie w Galicji i Lodomerii.

Firma produkowała szeroki asortyment globusów, przeważnie przeznaczonych dla potrzeb dydaktycznych. Obok tradycyjnych globusów szkolnych i uczniowskich oferowali również składane z dwóch lub czterech części, pozwalających na prezentację każdej półkuli z osobna, podświetlane lampkami olejnymi, telluria, zenitaria i planetaria. Przez długi czas firma współpracowała z Mirosławem Suchackim, autorem oryginalnej stenografii polskiej (niestety nie znalazła uznania na szerszą skalę). Dlatego polskojęzyczna terminologia jest dobrze opracowana, można również śledzić zmiany w języku polskim, jakie następowały w kolejnych dekadach. Prezentowane w Muzeum globusy pochodzą z lat 1866-1900.

Odwiedzając Muzeum warto zwrócić również uwagę na dwa inne globusy: tzw. „Złoty Globus Jagielloński” w skarbcu z ok. 1510 roku oraz tzw. Globus Bylicy z 1490 roku w Pokoju Kopernika. Są to najstarsi przedstawiciele takich globusów w Polsce, stąd doskonale prezentują się w najstarszym budynku, najstarszej uczelni w Polsce.