„Obiekt miesiąca” to cykl zapoczątkowany w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego wraz z nowym rokiem akademickim. Co miesiąc będziemy przybliżać Państwu muzealną kolekcję, wybierając eksponat lub grupę eksponatów na co dzień nie pokazywanych szerokiej publiczności. W tym miesiącu jest to zbiór obiektów związanych z historią Wydziału Lekarskiego, wśród których znajdziemy XIX i XX-wiecznie naczynia laboratoryjne m.in. narzędzia preparacyjne będące własnością prof. Henryka Hoyera mł. (lekarza, anatoma, histologa, twórcy krakowskiej szkoły zoologii), mikroskopy oraz dawne fotografie.
Założone w 1364 r. Studium Generale zwane później Akademią Krakowską, a od XIX w. Uniwersytetem Jagiellońskim, posiadało na początku działalności trzy wydziały: prawa, medycyny i sztuk wyzwolonych. Najstarsza wzmianka dotycząca funkcjonowania Wydziału Medycznego pochodzi z pierwszych lat XV w. Informuje o istnieniu lektorium Galena w parterowych pomieszczeniach Collegium Maius, gdzie odbywały się wykłady z zakresu medycyny.
Pierwszym, znanym z imienia wykładowcą nauk medycznych był profesor Jan Cro z Chociebuża, który w 1419 r. został wybrany rektorem krakowskiej uczelni. Następni profesorowie jak: Jan de Saccis, Herman z Przeworska czy Jan z Dobrej kształcili kolejne rzesze studentów i przyczynili się do rozwoju nauk medycznych uprawianych w krakowskiej uczelni.
W 1428 r., na terenie Okołu, przy obecnej ulicy Grodzkiej, nieopodal Collegium Juridicum, postawiono drewniany budynek zwany domem medyków (domus medicorum). Jednak kolegium medyczne długo się nie utrzymało. Wykładowcy tego przedmiotu w większości byli ludźmi świeckimi i mieszkali z rodzinami w swych własnych domach. Wiemy, że w odnowionej w XV wieku uczelni Wydział Medyczny posiadał tylko jedną katedrę. Dopiero w 1505 r., dzięki fundacji Macieja z Miechowa, powstała kolejna katedra, a nauki medyczne w tym czasie zaczęły się bardzo dobrze rozwijać. Wiek XVI bowiem, to wielki rozwój uczelni i jej wydziałów. Oprócz nowej katedry ustanowiono program i porządek nauczania, zapewniono stabilne finanse. Wykłady medycyny dzieliły się na dwie części - medycynę teoretyczną oraz medycynę praktyczną. Teorię i praktykę wykładało dwóch profesorów wspomaganych przez bakałarzy. W krakowskiej wszechnicy studiowali znani potem medycy jak: Józef Struś (autor traktatu o pulsie), Jan Zemełka (fundator katedry anatomii i botaniki lekarskiej), Szymon Syreński (autor słynnego zielnika), Sebastian Petrycy z Pilzna (autor popularnych traktatów medycznych). Do Krakowa przyjeżdżali studenci z wielu krajów europejskich. Po wybitnych osiągnięciach i dużym rozwoju Akademii Krakowskiej w okresie renesansu kolejne dwa wieki przyniosły stagnację i kryzys. Uczelnia wyczerpana finansowo i emocjonalnie po wieloletnich zmaganiach z zakonem jezuitów o monopol nauczania w Polsce, nie była w stanie stworzyć nowoczesnego programu dydaktycznego. Zabrakło determinacji potrzebnej do odpowiedniego zarządzania finansami, a także wybitnych osobowości, które potrafiłyby sprostać narastającym problemom.
Dopiero pod koniec XVIII wieku, dzięki działaniom Komisji Edukacji Narodowej i reformom Hugona Kołłątaja, nastąpiło ponowne ożywienie. Wydział Medyczny został powierzony Jędrzejowi, Badurskiemu, który zapoczątkował w Krakowie nauczanie kliniczne – przy łóżku pacjenta. W mieście powstała pierwsza klinika lekarska na ziemiach polskich. Gruntownych reform Wydziału Medycznego dokonał Rafał Czerwiakowski. Medycyna teoretyczna (anatomia, fizjologia, farmacja i materia lekarska) wykładana była przez pięciu profesorów. Ostatnie lata studiów dotyczyły praktyk lekarskich odbywanych w trzech nowo powstałych klinikach (chorób wewnętrznych, chirurgii i położnictwa). Kliniki te, pierwsze w kraju, mieściły się początkowo w pojezuickim Kolegium św. Barbary przy Małym Rynku. W 1789 r. zostały przeniesione do Szpitala św. Łazarza na Wesołej (obecnie ulica Mikołaja Kopernika).
Plany kołłątajowskich reform rozbudowy i rozwoju krakowskiej uczelni rozłożone były na wiele lat. Zniweczyły je niestety rozbiory Polski. Władze austriackie ustanowiły własne porządki. Po zlikwidowaniu Uniwersytetu we Lwowie, połączono go z Uniwersytetem Krakowskim. Do Krakowa przybyli profesorowie medycyny ze Lwowa i Wiednia. Zwiększenie ilości wykładowców umożliwiło rozbudowę Wydziału Lekarskiego o trzy nowe katedry: położnictwa, medycyny sądowej i policji lekarskiej oraz weterynarii.
W latach 20-tych XIX w., w okresie istnienia Wolnego miasta Krakowa, dzięki staraniom Macieja Brodowicza, uzyskano nowy budynek przy ulicy Kopernika 7, poprawiając, bardzo skromny, stan ówczesnych klinik lekarskich. Klinika internistyczna posiadała dwanaście łóżek, chirurgiczna osiem, a położnicza cztery. W 1 poł. XIX w. Wydział Lekarski liczył dziewięciu profesorów i sześciu adiunktów. Wykłady odbywały się w języku polskim.
Po likwidacji Wolnego miasta Krakowa (1846) rozpoczął się okres austriackich represji. Ograniczono autonomię uczelni oraz dotacje finansowe, a jako język wykładowy wprowadzono język niemiecki. W drugiej połowie XIX wieku wielkim orędownikiem polskości Uniwersytetu był Józef Dietl, profesor medycyny i późniejszy prezydent Miasta Krakowa. W 1870 r. przywrócono język polski jako język wykładowy. Pomimo braku niepodległości, szeregu ograniczeń i restrykcji, druga połowa XIX w. była okresem wielkiego rozwoju Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wykładali wówczas i działali naukowo, często osiągając międzynarodową sławę, wybitni uczeni: Ludwik Teichmann, Alfred Biesiadecki, Tadeusz Browicz, Jan Mikulicz Radecki, Napoleon Cybulski, Ludwik Rydygier, Alfred Obaliński czy Henryk Jordan. Przy ulicach Grzegórzeckiej i Mikołaja Kopernika powstały nowe budynki kliniczne, kupowano sprzęt medyczny, tworzono nowoczesne laboratoria, wydawano kilka czasopism lekarskich, publikowano podręczniki medyczne. Wybuch pierwszej wojny światowej doprowadził do zastoju w rozwoju Wydziału Lekarskiego. Profesorowie medycyny pracowali w szpitalach polowych, jeździli na front opatrując rannych, organizowali wielkie akcje szczepień ochronnych przeciwko epidemiom. Studenci medycyny walczyli w szeregach różnych armii. Wyposażenie klinik i laboratoriów uległo rozproszeniu i znacznemu zniszczeniu.
Okres międzywojenny to ponowny, mozolny, przy wielu trudnościach finansowych i politycznych, czas odbudowy i rozwoju uczelni. Powstały nowe katedry. Przy ulicy Grzegórzeckiej dla studentów medycyny wybudowano dom akademicki, wyposażono i unowocześniono kliniki, laboratoria i wiele placówek medycznych. Uznani profesorowie kierowali uczelnianymi katedrami i klinikami, organizowano międzynarodowe konferencje i sympozja naukowe.
Wielkie plany i nowe projekty Wydziału Lekarskiego zniweczyła II wojna światowa. Wielu pracowników, profesorów i studentów medycyny zginęło w obozach zagłady. Okupanci zniszczyli laboratoria, wywozili wyposażenie klinik. Uniwersytet Jagielloński, a z nim Wydział Lekarski przeszedł do podziemia, nauczając medycynę na tajnych kompletach, na których kształciło się ponad dwustu medyków i farmaceutów.
Po wojnie Wydział Lekarski decyzją władz państwowych został oddzielony od macierzystej uczelni. Powstała Akademia Medyczna w Krakowie jako odrębna placówka kliniczno-uczelniana. Nastąpił kolejny czas odbudowy i rozwoju Akademii. Powstały nowe szpitale, kliniki i laboratoria, zbudowano domy studenckie. Publikowano specjalistyczne czasopisma lekarskie oraz podręczniki akademickie z zakresu medycyny.
W 1993 r. Akademia Medyczna powróciła do Uniwersytetu Jagiellońskiego jako Collegium Medium z czterema wydziałami posiadającymi wiele katedr: Wydziałem Lekarskim, Szkołą Medyczną dla Obcokrajowców, Wydziałem Farmaceutycznym i Wydziałem Nauk o Zdrowiu. Obecnie, w Collegium Medicum kształci się ponad 6500 studentów. Nauka prowadzona jest przez 150 profesorów i prawie 450 doktorów medycyny.