Rzeźba

Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego posiada bogatą kolekcję rzeźb, liczącą ponad tysiąc obiektów, pośród których znaczną część stanowią zbiory rzeźby średniowiecznej z terenów Małopolski i Śląska oraz dzieła artystów epoki nowożytnej, w tym również współczesnych. W kolekcji znajdują się liczne popiersia znanych i zasłużonych postaci ze świata nauki i kultury, między innymi profesorów UJ, artystów i polityków.

Początki kolekcji rzeźby na Uniwersytecie Jagiellońskim sięgają wieku XVIII, kiedy to dzięki staraniom profesorów, uratowano od zniszczenia renesansową tablicę z wizerunkiem św. Jana Kantego i szesnastowieczną płaskorzeźbę przedstawiającą św. Annę Samotrzeć (przypisywaną Janowi Marii Padovano). Dziś zabytki te zdobią ściany kaplicy św. Jana Kantego w Collegium Maius.

W roku 1829 Senat Wolnego Miasta Krakowa na mocy uchwały ustanowił Collegium Maius nową siedzibą Biblioteki Uniwersyteckiej. Przeprowadzono liczne prace remontowe, mające dostosować historyczne wnętrza na potrzeby biblioteki. Po zakończeniu prac budowlanych, w Collegium Maius zostały złożone dwie średniowieczne tablice erekcyjne pochodzące ze zburzonych burs krakowskich, ufundowanych przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego (1453) i księdza kanonika Jana Długosza (1471), oraz renesansowa tablica z domu Biskupa Erazma Ciołka (1501).

W połowie lat sześćdziesiątych dziewiętnastego wieku profesor Józef Łepkowski, wybitny polski archeolog i historyk, filozof i działacz społeczny, rozpoczął prace nad stworzeniem Gabinetu Archeologicznego, który z czasem został przekształcony w Gabinet Sztuki i Archeologii. W roku 1871 Senat UJ ofiarował na potrzeby Gabinetu pomieszczenia znajdujące się na parterze Collegium Maius. W roku 1887 zgromadzone przez Łepkowskiego zabytki zostały przeniesione do Collegium Novum. Po latach, w roku 1947 dawny Gabinet Archeologiczny przekształcono w do dziś istniejące Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wiele eksponatów będących własnością muzeum pochodzi z darów osób prywatnych. Z czasem kolekcja rzeźby rozrastała się coraz bardziej i dziś stanowi jeden z ważniejszych działów w zbiorach muzeum. Ostatnim wielkim darem, jaki otrzymaliśmy, jest marmurowa rzeźba Nauczający profesor z ok. 1340 roku. Tegoroczny kalendarz jest jedną z pierwszych naszych oficjalnych odsłon tego wspaniałego dzieła. Eksponat pochodzi z zespołu rzeźb funeralnych, przedstawiających profesorów Uniwersytetu Bolońskiego, z których większość znajduje się dziś w Museo Civico Medievale di Bologna.

Średniowieczne rzeźby zaprezentowane w tym kalendarzu w większości pochodzą z terenów Małopolski i Śląska. Znajdą tu Państwo kompletną nastawę ołtarzową, dzieła samoistne, oraz rzeźby, które niegdyś wchodziły w skład grup figuralnych. Większość z nich została wykonana na zamówienie i stanowiła element wystroju świątyń.

Wśród wybranych do tej publikacji obiektów na szczególną uwagę zasługuje wyrzeźbiony w drewnie wizerunek założyciela Uniwersytetu Jagiellońskiego, Króla Kazimierza Wielkiego, który dziś uważany jest za jedną z najstarszych polskich rzeźb świeckich. Powstał w roku 1380 i pochodzi z kolegiaty w Wiślicy.

Bibliografia:

Ludmiła Bularz-Różycka, Rzeźba Średniowieczna w zbiorach Collegium Maius, Kraków 2006