„Obiekt kwartału” to cykl postów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego opowiadających o kolekcji muzealnej. W każdym z nich chcemy przedstawić Państwu te eksponaty, które na co dzień nie są pokazywane szerokiej publiczności. W tym miesiącu prezentujemy berło kardynała Bernarda Maciejowskiego (zm. 1608 r.).
Część trzecia. Kardynał Bernard Maciejowski
W 1604 roku Claudio Rangoni, nuncjusz papieski w Rzeczypospolitej w Relacji o Królestwie Polskim donosił papieżowi Klemensowi VIII:
„Biskupem krakowskim jest JM ksiądz Bernard Maciejowski, około pięćdziesięciu czterech lat mający; wzrostu wielkiego i raczej chudy niż otyły, powierzchowności ładnej, oczu niebieskich, brody siwej i niezbyt długiej, głowy proporcjonalnie wielkiej, zarosłej włosami dość siwymi (…). Jest rodu znakomitego (…).”
Bernard Maciejowski (1548 – 1608) edukację zdobył w wiedeńskim kolegium jezuickim, uczestnicząc w życiu dworu cesarskiego Habsburgów. W 1568 roku wstąpił na służbę u króla Zygmunta Augusta. W 1574 został wielkim chorążym koronnym. W 1581 roku porzucił karierę dworską rozpoczynając w Padwie studia prawa kanonicznego i następnie teologii w Collegium Romanum w Rzymie. W 1586 roku otrzymał święcenia kapłańskie. W 1600 roku Maciejowski został biskupem krakowskim. Papież Klemens VIII, na konsystorzu w Rzymie w dniu 9 VI 1604 roku, mianował osiemnastu nowych kardynałów, w tym Bernarda Maciejowskiego. Kreacja na kardynała polegała na wręczeniu przez papieża nominantowi kardynalskiego kapelusza i biretu oraz insygniów kardynalskich, pierścienia i berła. Niestety, ze względu na stan zdrowia, Maciejowski nie był obecny na tej ceremonii. Poseł papieski ks. Piotr Paweł Spaventi przybył 23 VI 1604 roku do Bodzencina, aby przebywającego tam biskupa zawiadomić o nominacji na kardynała prezbitera kościoła s. Joannis ante Portam Latinam. Posłaniec papieski ks. Samuel Zborowski, tajny szambelan papieski i kanonik krakowski, w kościele kolegiackim w Kielcach, 22 VII 1604 roku, odczytał list papieski i wręczył biskupowi Maciejowskiemu złożony na ołtarzu purpurowy biret kardynalski, który ten założył sobie na głowę. Do Krakowa kardynał Maciejowski uroczyście wjechał 28 VII 1604 roku. Kapelusz kardynalski oraz pierścień kardynalski i pierścień legata papieskiego. przywiózł z Rzymu do Krakowa szambelan papieski ks. Fabian Konopacki w dniu 27 XI 1605 r. Tego dnia podczas mszy pontyfikalnej w kościele Mariackim Claudio Rangoni , nuncjusz papieski w Polsce, włożył na głowę kardynała kapelusz kardynalski i wręczył mu pierścień. Po mszy kardynał w kapeluszu, na białym koniu, w orszaku biskupów wyruszył do swej siedziby w dawnym pałacu Erazma Ciołka przy ul. Kanoniczej. Źródła, niestety milczą o tym, kiedy kardynał Maciejowski otrzymał berło kardynalskie, które na mocy jego testamentu dopiero w 1634 roku zostało przekazane Uniwersytetowi Krakowskiemu przez kapitułę krakowską.
Bibliografia.
C. Rangoni, Relacja o Królestwie Polskim z 1604 roku, opracowali i wydali J. Byliński i Wł. Kaczorowski, Opole 2013, s. 114.
J. Obłąk, Kardynał Bernard Maciejowski jako biskup krakowski, Kraków 2008
K.J. Czyżewski, M. Walczak, Spectet Posteritas Vivam Probi Oris Effigiem Bernard Macieiowski. O jednym z portretów we franciszkańskiej galerii biskupów krakowskich, „Rocznik Krakowski”, t. LXXIV, 2008, s. 51-72.
Bernard Maciejowski (1548 – 1608), biskup krakowski i kardynał, malarz krakowski, ok. 1605 r., według M. Walczak, Do źródła, Kraków 2020, fot. 252. Autor S. Michta.